Zbulohen valë gjigante plazme rrotulluese në skajin e magnetosferës së Jupiterit

Shkencëtarët kanë zbuluar se valë gjigante janë gjetur duke u rrotulluar në plazmë në kufirin e magnetosferës së Jupiterit.

Të dhënat nga Juno sugjerojnë se sonda e Jupiterit zhytet rregullisht nëpër këto valë, të padukshme për syrin e lirë, ndërsa rrotullohet rreth planetit gjigant. Zbulimi i ndihmon astronomët të kuptojnë se si masa dhe energjia transferohen nga era diellore në mjedisin planetar Jovian.

Në fakt, valë të tilla nuk janë të panjohura në Sistemin Diellor. Ato njihen si valët Kelvin-Helmhotz, dhe ato ndodhin kur ka një ndryshim në shpejtësinë në kufirin midis dy lëngjeve. Ato zakonisht mund të shihen aty ku fryn era në sipërfaqen e liqeneve dhe oqeaneve, midis rrymave në ujë, apo edhe midis brezave të reve në atmosferën e një planeti.

Ata janë vëzhguar gjithashtu në kufirin e magnetosferës së Tokës, për të mos përmendur pranë Saturnit. Megjithatë, kushtet në të cilat ato formohen nuk janë kuptuar mirë, kështu që gjetja e tyre në afërsi të Jupiterit mund të japë disa të dhëna.

“Paqëndrueshmëritë e Kelvin-Helmholtz-it janë një proces fizik themelor që ndodh kur erërat diellore dhe yjore ndërveprojnë me fushat magnetike planetare në të gjithë Sistemin tonë Diellor dhe në të gjithë universin”, thotë astrofizikani Jake Montgomery nga Universiteti i Teksasit në San Antonio (UTSA) dhe Instituti i Kërkimeve Jugperëndimore (SwRI).

“Juno vëzhgoi këto valë gjatë shumë prej orbitave të tij, duke siguruar prova përfundimtare se paqëndrueshmëritë e Kelvin-Helmholtz-it luajnë një rol aktiv në ndërveprimin midis erës diellore dhe Jupiterit.”

Ndërsa nuk ka shumë presion në hapësirë, forca e grimcave të shpërhapura nuk është as plotësisht zero. Një magnetosferë është një lloj flluske në mjedisin plazmatik të hapësirës i krijuar nga fusha magnetike e një objekti, e përcaktuar nga magnetopauza. Ky është kufiri në të cilin presioni nga era që rrjedh vazhdimisht nga Dielli, era diellore, balancon presionin e magnetosferës.

Era diellore fryn me shpejtësi goxha të larta nga Dielli në sistemin e jashtëm diellor, ndërsa plazma brenda magnetosferës po bën të vetën, duke u rrotulluar rreth planetit. Kështu që ndërfaqja midis të dyjave mund të bëhet interesante.

Mjedisi rreth Jupiterit është një vend mjaft i egër. Fusha magnetike e Jupiterit është e madhe dhe hëna e saj vullkanike Io është një burim i fuqishëm i grimcave të ngarkuara, duke gërryer vazhdimisht materialin në një torus të madh plazmatik që rrethon gjigantin e madh të gazit. Hëna e Jupiterit, Ganymede, gjeneron një fushë magnetike relativisht të fortë.

Zbulimi i valëve Kelvin-Helmholtz në magnetopauzën e Jupiterit do t’i ndihmojë astronomët të kuptojnë ndërveprimet komplekse që ndodhin në hapësirën Jovian.

“Koha e madhe e Junos pranë magnetopauzës së Jupiterit ka mundësuar vëzhgime të hollësishme të fenomeneve të tilla si paqëndrueshmëria e Kelvin-Helmholtz në këtë rajon,” thotë astrofizikani Robert Ebert i SwRI dhe UTSA.

“Ky ndërveprim i erës diellore është i rëndësishëm pasi mund të transportojë plazmën dhe energjinë nëpër magnetopauzë, në magnetosferën e Jupiterit, duke nxitur aktivitetin brenda atij sistemi.”

Valët nuk u zbuluan në shumë nga kalimet e magnetopauzës së Junos, dhe kjo ka gjithashtu implikime të rëndësishme. Studimi i kushteve në të cilat krijohen këto valë mund të ndihmojë të kuptojmë se si formohen ato, gjë që ka implikime më të gjera.

Për shembull, rrudhat janë zbuluar në heliopauzë – kufiri midis erës diellore dhe hapësirës ndëryjore, shumë përtej planetëve. Të kuptuarit se çfarë i drejton valët Kelvin-Helmholtz mund të ndihmojë në identifikimin e dinamikës në lojë në kufirin e Sistemit Diellor.