Mijëra skelete zbulojnë periudhën në Lindjen e Mesme të Lashtë

Një analizë e mijëra skeleteve të lashtë ka zbuluar detaje intriguese për historinë e dhunës mijëvjeçarë më parë, veçanërisht në Lindjen e Mesme.

Një studim i botuar në revistën Nature Human Behavior dokumenton prova që tregojnë se dhuna ndërpersonale në rajon gjatë periudhës para klasike (rreth 12,000 deri në 400 pes) u luhat me kalimin e kohës, duke arritur kulmin afërsisht midis 4,500 dhe 3,300 pes.

Autorët e studimit arritën në përfundimet e tyre pasi studiuan më shumë se 3500 mbetje njerëzore individuale nga periudha para-klasike e Lindjes së Mesme. Gjetjet e hulumtimit hedhin dritë të re mbi pyetjen se si u zhvillua dhuna gjatë periudhave të gjata kohore në historinë e hershme njerëzore.

Shpesh është pohuar se dhuna ndërpersonale – e cila përfshin sulmin, vrasjen, skllavërinë, torturën, ndëshkimin, grindjet e kështu me radhë – ka rënë gjatë mijëvjeçarëve dhe më shpejt që nga Epoka e Iluminizmit në shekujt 17 dhe 18.

Kjo ide është sfiduar, megjithëse deri më tani nuk është arritur një konsensus mes studiuesve. Duke pasur parasysh se statistikat e vrasjeve janë të disponueshme vetëm për periudhat e fundit historike dhe për shkak se të dhënat e konflikteve shpesh janë subjekt i njëanshmërisë, kuptimi i tendencave të dhunës afatgjatë mbetet i kufizuar, ndërsa studiuesit e mëtejshëm shikojnë prapa në kohë.

“Kjo situatë ka gjeneruar narrativa shumë të polarizuara rreth historisë së hershme të dhunës,” shkruajnë autorët e studimit. “Në të vërtetë, studimi mbi origjinën e luftës u nda në dy fraksione të mëdha: të ashtuquajturat grup “të kaluarën e paqësuar” ose “pëllumbat” – duke menduar se dhuna në historinë njerëzore u rrit vetëm pas Revolucionit Bujqësor dhe ngritjes së shteteve; dhe tjetri e sheh luftën si të përhapur në parahistori, që janë ‘skifterët'”.

“Megjithëse ndarja e skifterëve/pëllumbave nxiti shumë debate midis viteve 1990 dhe fillimit të viteve 2000, në ditët e sotme po shfaqet një pamje më e nuancuar,” thanë autorët.

Në studimin e fundit, Giacomo Benati, një studiues në Universitetin e Barcelonës, Spanjë, dhe kolegët e tij bashkuan një grup të dhënash që detajonte mbetjet skeletore nga 3,539 individë të datuar nga 12,000 deri në 400 para Krishtit. Këto mbetje u gjetën në shtatë vende të Lindjes së Mesme: Turqi, Irak, Irani, Siria, Libani, Izraeli dhe Jordania.

Studiuesit përdorën bazën e të dhënave për të vlerësuar sasinë e dhunës ndërpersonale gjatë gjithë periudhës duke dokumentuar përqindjen e skeleteve që tregonin prova të traumës në kafkë ose plagë të lidhura me armët.

Rezultatet sugjerojnë se dhuna ndërpersonale në Lindjen e Mesme para-klasike arriti një maksimum midis 4500 dhe 3300 pes, gjatë periudhës kalkolitike. Autorët më pas vëzhguan një rënie të vazhdueshme të dhunës gjatë epokës së bronzit të hershëm dhe të mesëm (3300 deri në 1500 para Krishtit) përpara se të rritej përsëri nga epoka e bronzit të vonë në epokën e hekurit (1500 deri në 400 para Krishtit).

Studiuesit sugjerojnë që rritja e dhunës gjatë periudhës kalkolitike mund të lidhet me shfaqjen e proto-shteteve të para të centralizuara në rajon dhe një zhvendosje nga grindjet e rastësishme në konflikte të organizuara në shkallë të gjerë.