Akullnaja më e vjetër në botë daton 2.9 miliardë vjet më parë

Dëshmia e akullnajës më të vjetër në botë fshihet pranë fushave të arit të Afrikës së Jugut, raporton një studim i ri. Sedimentet akullnajore datojnë 2.9 miliardë vjet më parë, sipas studiuesve, të cilët publikuan gjetjet e tyre më 13 qershor në revistën Geochemical Perspectives Letters.

Për studimin e tyre, shkencëtarët zbuluan depozitat e argjilës dhe analizuan mostrat thelbësore nga zonat fushore në verilindje të Afrikës së Jugut që janë pjesë e Supergrupit Pongola – një varg i trashë shkëmbinjsh vullkanikë dhe sedimentarë të vendosur që u formuan në epokën Mesoarchean (3.2 miliardë deri në 2.8 miliardë vjet më parë).

“Ne gjetëm depozita akullnajore jashtëzakonisht të ruajtura afër fushave të arit të Afrikës së Jugut,” tha në një deklaratë bashkëautori i studimit Ilya Bindeman, profesor i gjeokimisë izotopike dhe vullkanologjisë në Universitetin e Oregonit. “Kjo është një nga zonat e pakta që mbeten mjaft të paprekura dhe të pandryshuara nga Toka e hershme.”

Në të kaluarën, studiues të tjerë kanë zbuluar disa mostra fizike që sugjerojnë akullnajat e lashta në këtë rajon. Megjithatë, dëshmitë e akullnajave gjatë kësaj epoke miliarda vjet më parë janë debatuar ashpër.

Për të hetuar, shkencëtarët mblodhën mostra të shkëmbinjve sedimentarë në terren nga Kaapvaal Craton – një trup i lashtë shkëmbor i vendosur në rajonin juglindor të Afrikës së Jugut që përmban depozita nga Supergrupi Pongola. Ata gjithashtu analizuan mostrat bazë nga i njëjti rajon që u kontribuuan nga kompania minerare AngloGold-Ashanti. Brenda këtyre mostrave, studiuesit zbuluan morenat akullnajore më të vjetra të njohura në botë, të cilat janë “në thelb mbeturinat e lëna nga një akullnajë ndërsa shkrihet dhe tkurret gradualisht”, tha Bindeman.

Për të përcaktuar kushtet klimatike të pranishme në kohën e formimit të sedimenteve, shkencëtarët përdorën një teknikë të quajtur analiza e izotopit të trefishtë të oksigjenit, në të cilën matën tre forma të ndryshme – ose izotope – të oksigjenit të pranishëm në sediment. Ata zbuluan se niveli i disa izotopeve në mostrat e tyre përputhej me ato të zakonshme në një klimë të akullt.

Prania e këtij materiali akullnajor mund të ofrojë të dhëna për klimën dhe gjeografinë e Tokës gjatë periudhës kohore. Një teori është se kjo zonë e Afrikës së Jugut mund të ketë qenë afër njërit prej poleve 2.9 miliardë vjet më parë, thonë autorët e studimit.

“Një tjetër mundësi është që e gjithë Toka të ishte në një periudhë ‘tokë bore’, kur përqendrimet e ulëta atmosferike të [gazeve serë dioksid karboni dhe metani] çuan në një ‘efekt serë të kundërt’, duke shkaktuar ngrirjen e pjesës më të madhe të planetit,” tha bashkëautori i studimit Axel Hofmann, një profesor i asociuar në Departamentin e Gjeologjisë së Afrikës së Jugut në deklaratën e Universitetit të Johansburgut në Afrikën e Jugut. “Nëse po, kjo do të ishte periudha më e hershme e ftohjes globale e regjistruar.”

Ndërsa këto teori mund të jenë të mundshme, duhet të bëhen më shumë kërkime për të kuptuar me të vërtetë klimën e botës miliarda vjet më parë, sipas Andrey Bekker, një profesor i asociuar i gjeologjisë në Universitetin e Kalifornisë, Riverside, i cili nuk ishte i përfshirë në kërkime.

“Është një përparim në rritje drejt një lloj kuptimi [këto] mjedise të hershme të Tokës, ndryshimet klimatike në historinë e hershme të Tokës, e kështu me radhë,” tha ai për Live Science. Por ai shtoi se “ne nuk e dimë se cila ishte shtrirja e kësaj klime të ftohtë,” – nëse ishte vetëm lokale apo e shtrirë në gjerësi të ulëta anembanë botës.