BE sinjalizon tërheqje nga afati kohor i Aktit për Inteligjencën Artificiale (AI Act), mes presionit të fortë nga SHBA-ja dhe gjigantët e teknologjisë

Komisioni Evropian thuhet se po shqyrton një vonesë për pjesë të Aktit të tij historik për Inteligjencën Artificiale, një përmbysje e rëndësishme e politikave e zbuluar të premten.

Pauza e mundshme vjen pas lobimit intensiv nga gjigantët amerikanë të teknologjisë dhe presionit nga Uashingtoni. Një veprim i tillë do të shënonte një ndryshim të mprehtë nga refuzimi i vendosur i Komisionit për çdo vonesë vetëm katër muaj më parë.

Sipas raportimeve, zyrtarët tani po diskutojnë “vonesat e synuara të zbatimit” si pjesë e një procesi më të gjerë thjeshtimi. Ky ndryshim nxjerr në pah tensionet transatlantike në rritje mbi rregullimin e teknologjisë dhe ndikimin e fuqishëm të industrisë së teknologjisë në formësimin e së ardhmes dixhitale të Evropës.

Vetëm katër muaj pasi shpalli afatin kohor të Aktit të Inteligjencës Artificiale të panegociueshëm, Brukseli duket se po ndryshon mendim. Një zëdhënës i BE-së u tha gazetarëve se zyrtarët janë në bisedime për vonesa të mundshme, duke e paraqitur atë si pjesë të një “procesi thjeshtimi” të planifikuar për miratim më 19 nëntor.

I besuar se synon uljen e barrës administrative, procesi synon të sqarojë standardet teknike dhe të adresojë ankesat e industrisë që kanë ekzistuar prej kohësh.

Kjo përfaqëson një ndryshim të habitshëm nga qëndrimi i Komisionit në korrik. Në atë kohë, Komisioni hodhi poshtë kategorikisht një kërkesë të profilit të lartë nga mbi 45 gjigantë evropianë industrialë dhe teknologjikë për një ngrirje dyvjeçare të ligjit.

Në një konferencë për shtyp në korrik, zëdhënësi i Komisionit, Thomas Regnier, ishte i prerë: “Më lejoni të jem sa më i qartë të jetë e mundur, nuk ka ndalesë të kohës. Nuk ka periudhë mirësjelljeje. Nuk ka pauzë.”

Ky qëndrim i vendosur ishte një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj një letre të hapur nga Iniciativa e Kampionëve të IA-së e BE-së, një koalicion që përfshin Airbus dhe Mistral AI. Grupi paralajmëroi se ekuilibri midis inovacionit dhe rregullimit po prishej dhe “pritej nga rregulloret e paqarta, mbivendosëse dhe gjithnjë e më komplekse të BE-së”, duke argumentuar se pasiguria i vinte në rrezik ambiciet e Evropës për IA-në.

Përforcimi i këtij presioni të brendshëm ishte fërkimi transatlantik, me administratën Trump që kundërshtonte vazhdimisht atë që e konsideron si rregullore teknologjike evropiane proteksioniste.

Thelbi i ankesës së tyre ishte mungesa e standardeve të qarta për pajtueshmërinë, duke i lënë bizneset në errësirë.

Një grup lobimi për teknologjinë, CCIA Europe, e mbështeti këtë, duke deklaruar se “…një ndërhyrje e guximshme ‘e menjëhershme’ është urgjentisht e nevojshme për t’u dhënë zhvilluesve dhe zbatuesve të inteligjencës artificiale siguri ligjore…” , për të ofruar siguri ligjore ndërkohë që udhëzimet kryesore mbeten të padisponueshme.

Përballë një lëvizjeje të ashpër të presionit politik transatlantik dhe lobimit intensiv të korporatave, fronti dikur i bashkuar i Big Tech është përçarë. Kompanitë tani po ndjekin strategji të ndryshme, duke u ndarë në kampe konfrontimi, bashkëpunimi të kujdesshëm dhe përafrimi të thellë.

Meta ka zgjedhur rrugën e kundërshtimit të drejtpërdrejtë. Shefi i çështjeve globale të kompanisë, Joel Kaplan, njoftoi publikisht se nuk do ta nënshkruante Kodin vullnetar të Praktikës së IA-së të BE-së, një pararendës i zbatimit të plotë të Aktit .

Në një deklaratë të prerë, ai argumentoi: “Evropa po shkon në rrugën e gabuar për sa i përket inteligjencës artificiale. Ky kod sjell një numër pasigurish ligjore për zhvilluesit e modeleve…”

Ndërsa disa gjigantë të teknologjisë luftojnë rregulloret, të tjerë shohin një mundësi strategjike në pajtueshmëri. Google mori një kundër-qëndrim të qartë duke miratuar kodin, duke i dhënë peshë të konsiderueshme përpjekjeve të BE-së.

Megjithatë, mbështetja e saj erdhi me rezerva të mëdha. Kent Walker, Presidenti i Çështjeve Globale të Google, shkroi: “Ne mbetemi të shqetësuar se Akti dhe Kodi i IA-së rrezikojnë të ngadalësojnë zhvillimin dhe vendosjen e IA-së në Evropë.”

Walker e cilësoi vendimin si një hap pro-inovacionit, duke përmendur potencialin e inteligjencës artificiale për të rritur ekonominë e Evropës me 1.4 trilion euro në vit deri në vitin 2034, por paralajmëroi se rregullat e paqarta mund ta “pengojnë” zhvillimin.

Ndërkohë, Microsoft ka ekzekutuar një kthesë gjeopolitike mjeshtërore. Në vend që të rezistojë, kompania e ka pozicionuar veten si një partnere e palëkundur. Ajo zbuloi pesë “Angazhime Dixhitale Evropiane” për të ndërtuar besim në kontinent.

Presidenti i Microsoft, Brad Smith, deklaroi: “Ne e pranojmë që biznesi ynë varet në mënyrë kritike nga ruajtja e besimit të klientëve, vendeve dhe qeverive në të gjithë Evropën.”

Kjo është më shumë sesa retorikë; mbështetet nga një zgjerim i planifikuar prej 40% i kapacitetit të qendrës së të dhënave në BE, një Kufi i të Dhënave të përforcuar të BE-së për të mbajtur të dhënat e klientëve brenda bllokut dhe një premtim ligjërisht të detyrueshëm për të kundërshtuar çdo urdhër qeveritar për të ndërprerë operacionet.

Ndërsa politikëbërësit në Bruksel peshojnë opsionet e tyre, disa ekspertë paralajmërojnë se një vonesë e thjeshtë nuk do t’i zgjidhë problemet themelore të Aktit të Inteligjencës Artificiale. Ata argumentojnë se dizajni thelbësor i legjislacionit është shumë i ngurtë për të qeverisur një teknologji që evoluon me një ritëm eksponencial.

Në një analizë të kohëve të fundit, studiuesi ligjor Thibault Schrepel pohoi se pauzat nuk i rregullojnë të metat e dizajnit, por thjesht i ekspozojnë ato. Ai argumenton se pretendimi i Aktit për të qenë “i qëndrueshëm ndaj së ardhmes” është një iluzion, pasi kuadri i tij statik dhe i bazuar në rrezik tashmë po tejkalohet nga modelet e inteligjencës artificiale për qëllime të përgjithshme.

Në vend të një vonese, Schrepel bën thirrje për ndërtimin e “rregullimit adaptiv” me mekanizma për të monitoruar efektet dhe për të evoluar me teknologjinë.

Ky mendim është mbështetur nga figura politike me ndikim. Ish-kryeministri italian Mario Draghi më parë bëri thirrje për një pauzë në fazën tjetër të Aktit, duke i nxitur politikëbërësit të kuptojnë më mirë “mangësitë” e tij përpara se të vazhdojnë.

Debati mbi një pauzë është bërë, pra, një zëvendësues i një pyetjeje shumë më të madhe në lidhje me të ardhmen teknologjike të Evropës. Zgjedhja nuk është më thjesht midis shpejtësisë dhe sigurisë, por midis një rregulloreje të ngurtë dhe përshkruese dhe një rregulloreje adaptive dhe në zhvillim.

Për BE-në, rreziqet janë të mëdha: një gabim jo vetëm që mund të mbytë një motor jetësor ekonomik, por edhe të rrezikojë heqjen dorë nga sovraniteti i saj dixhital dhe ambicia e saj për të udhëhequr botën në qeverisjen e përgjegjshme të inteligjencës artificiale.