Biologët tregojnë provat e para fiziologjike të gjumit te peshkaqenët

Është përfolur se peshkaqenët nuk flenë fare; Fakti që disa peshkaqenë duhet të qëndrojnë në lëvizje për të lehtësuar frymëmarrjen e tyre ka kontribuar në këtë ide.

Një studim i ri, megjithatë, më në fund konfirmon atë që provat anekdotike dhe kërkime të tjera kanë sugjeruar prej kohësh – këto kafshë dremisin, ashtu si ne.

“Ne kemi dhënë provat e para fiziologjike të gjumit te peshkaqenët”, shkruan ekipi në punimin e tyre, të udhëhequr nga ekofiziologu Michael Kelly nga Universiteti i Australisë Perëndimore.

Dy faza të gjumit janë të njohura te zogjtë dhe gjitarët, madje edhe te oktapodi – duke sugjeruar se çdo fazë luan një rol të rëndësishëm në fiziologjinë tonë, por pak dihet për këtë proces te kafshët me kocka kurrizore gjakftohtë.

Kështu që ekipi hetoi shenjat e gjumit në peshkaqenin e dërrasës (Cephaloscyllium isabellum), të cilat ata kishin zbuluar më parë se ishin kafshë nate.

Në një studim të mëparshëm, studiuesit treguan se iu desh një stimulim më i madh elektrik që një peshkaqen të përgjigjej kur kafsha dukej se ishte duke pushuar – por ata nuk konfirmuan se kjo gjendje pushimi ishte gjumi.

Monitorimi i peshkaqenëve gjatë 24 orëve zbuloi se nivelet e tyre të oksigjenit u ulën vazhdimisht gjatë këtyre periudhave të qetësisë, duke konfirmuar se ato që zgjaten përtej 5 minutave janë me të vërtetë gjumë.

“Jo vetëm që peshkaqenët e fjetur kanë reduktuar reagimin ndaj stimulimit, ata gjithashtu kanë shkallë më të ulët metabolike”, shpjegon Kelly dhe ekipi.

Peshkaqenët mbyllnin sytë ndërsa flinin më shpesh gjatë ditës – duke sugjeruar që mbyllja e syve lidhet më shumë me faktorë të jashtëm si prania e dritës, në vend të vetë gjendjes së gjumit. Gjatë natës, 38 për qind e peshkaqenëve i mbanin sytë hapur, edhe pse tregues të tjerë sugjeronin se ishin në gjumë të shëndoshë.

Një tregues më i mirë i një peshkaqeni të fjetur është qëndrimi i tij, zbuloi ekipi. Gjatë dremitjes, peshkaqenët e dërrasës i mbanin trupat e tyre të sheshtë.

Kjo specie peshkaqenësh është në gjendje të qëndrojë e palëvizur për periudha të gjata kohore, falë pompave të tyre bukale (muskulit të fytyrës) të cilat mbajnë ujin e oksigjenuar të rrjedhë nëpër gushë ndërsa ata janë ende.

Llojet e tjera të peshkaqenëve, të tillë si famëkeqi i bardhë i madh (Carcharodon carcharias), nuk e kanë këtë pompë dhe mbështeten në notin përpara për të shtyrë ujin e oksigjenuar në gojën e tyre dhe mbi gushat e tyre. Kjo njihet si ventilim ram.

Pra, nëse gjumi rezulton të jetë i zakonshëm për të gjithë peshkaqenët, si do ta arrinin notarët e detyrueshëm ndërsa janë ende në lëvizje?

Disa studiues dyshojnë se mund të ketë të bëjë me mënyrën se si këta peshkaqenë kontrollojnë lëvizjen e tyre të notit. Një studim në vitet 1970 zbuloi se mekanizmat që mbikëqyrin lëvizjet e notit në peshkaqenin e vogël të qenve me gjemba (Squalus acanthias) ndodhen në palcën kurrizore të kafshës dhe jo në tru, kështu që mund të jetë e mundur që peshkaqenët të vazhdojnë të notojnë duke mos qenë të vetëdijshëm.

Ka ende shumë gjëra rreth gjumit në përgjithësi që mbeten misterioze, kështu që të kuptuarit se si funksionon ky proces te peshkaqenët mund të japë të dhëna se si ka evoluar aftësia jonë për të fjetur. Si grupi më i hershëm i vertebrorëve me nofulla, peshkaqenët përfaqësojnë një grup stërgjyshësh për shumë kafshë që dihet se mbështeten te gjumi për ruajtjen e energjisë dhe proceseve të tjera të rëndësishme fiziologjike.

“Kërkimet e ardhshme duhet të fokusohen në tregues të tjerë fiziologjikë të gjumit, si ndryshimet në aktivitetin e trurit, për një portret më të plotë të gjumit te këta vertebrorë”, përfundon ekipi.