Ky dinosaur i madh amfib përshkoi brigjet e Evropës Perëndimore

Një fosil 125 milionë vjeçar i gjetur 23 vjet më parë në Portugali po hedh dritë të re mbi spinosaurët – një grup i frikshëm dhe enigmatik dinosaurësh mishngrënës që rivalizonin edhe tiranosaurët për nga madhësia.

Iberospinus natarioi është shtesa më e fundit në listën e vogël të spinosaurëve të njohur, një grup dinosaurësh gjigantë gjysmë ujor që shfaqnin një fytyrë si krokodili dhe një shpinë të stolisur me gjemba. Një letër që detajon këtë dino të sapoidentifikuar tani shfaqet në PLoS ONE.

Shembulli i vetëm, i caktuar ML1190, më parë ishte ngatërruar me një specie tjetër spinosauri, por një rianalizë e bërë nga paleontologët Octávio Mateus dhe Darío Estraviz-López nga Shkolla e Shkencës dhe Teknologjisë NOVA në Lisbonë, Portugali, ka rezultuar në shpalljen e një të re gjini dhe specie. Paleontologët do të jenë të kënaqur, pasi kjo do të shtojë kuptimin e tyre për evolucionin, filogjeninë dhe sjelljen e spinosaurëve. Në mënyrë intriguese, hulumtimi i ri tregon Evropën Perëndimore si një vend fillestar i mundshëm për spinosaurët, por nevojiten më shumë prova.

Fosilet e Spinosaurëve janë mjaft të rralla, gjë që i shqetëson paleontologët dhe fëmijët nga mosha tre deri në nëntë vjeç. Është turp sepse këta dinosaur janë jashtëzakonisht të lezetshëm, duke shfaqur karakteristika fizike unike dhe një mënyrë jetese pjesërisht ujore. Me trupa që arrijnë 41 deri në 59 këmbë (12,6 deri në 18 metra) në gjatësi, ata janë ndër mishngrënësit më të mëdhenj që kanë jetuar ndonjëherë. Mendimi konvencional thotë se spinosaurët gëlltitnin peshqit ndërsa ecnin në ujëra të cekëta, por provat nga viti 2020 sugjerojnë se disa specie notuan duke tundur bishtin nga njëra anë në tjetrën. Megjithatë, shumë për këto kafshë mbeten të panjohura, për shkak të mungesës së provave fosile.

Pjesa gjenerike e emrit të ri, Iberospinus, rrjedh nga vendi ku u gjet ekzemplari, Gadishulli Iberik, dhe pjesa specifike e emrit të tij, natarioi, është një dedikim për zbuluesin e tij, Carlos Natário, një koleksionist fosil amator i cili zbuloi grupin origjinal të fosileve në vitin 1999. Spinosauri i fosilizuar, i datuar në Kretakun e hershëm, u gjet pranë Cabo Espichel, Portugali.

Fosilet e Spinosaurëve janë gjetur në Afrikë, në ishujt britanikë dhe në Gadishullin Iberik, nga ky i fundit, specie të tilla si Vallibonavenatrix cani dhe Camarillasaurus cirugedae. Shembulli ML1190 u tërhoq nga Formacioni Papo Seco 125 milion-vjeçar i Portugalisë dhe fillimisht iu caktua Baryonyx walkeri, një spinosaur i përshkruar për herë të parë në 1983. Zbulimi i eshtrave të reja nga i njëjti ekzemplar, plus njohuri të reja për spinosaurët, ofruan shtysë për një rivlerësim.

Që nga zbulimi i ML1190 në 1999, “ne kemi rikuperuar pjesë të mandibulës, skapulën, pubisin, një kthetër nga këmba dhe disa elementë të kolonës vertebrale,” më shpjegoi Estraviz-López në një email. Për më tepër, “ne donim të rivlerësonim fosilin duke marrë parasysh shpërthimin e hetimeve të reja rreth dinosaurëve spinosauridë,” shtoi ai, duke treguar kërkimet e lidhura të bëra në 2019.

Estraviz-López dhe Mateus përdorën skanime CT për të studiuar fosilet, kryen analiza krahasuese me teropodët e tjerë (dinosaurët mishngrënës me dy këmbë) dhe kryen një analizë filogjenetike për të skicuar një pemë të mundshme evolucionare familjare. Kjo punë çoi në realizimin se ekzemplari nuk i përkiste Baryonyx, por një specie krejtësisht të re të spinosaurëve.

“Ka një konfigurim unik të nervave në mandibulë, si dhe një majë të drejtë të dhëmbit [fundi i pasmë i nofullës së poshtme], në vend të atij të lakuar të Baryonyx ose Suchomimus [një spinosaur i gjetur në Niger, Afrikë], “tha Estraviz-López. “Ai gjithashtu ka një projeksion të kreshtës kockore poshtë në pubis dhe i mungon një projeksion i theksuar muskulor në skapulë [tehu i shpatullës] midis disa karakteristikave të tjera.”

Identifikimi i këtij dinoi të ri “përforcon Iberinë si një pikë e nxehtë për biodiversitetin e spinosaurëve”, me disa specie që tani dihet se jetojnë në këtë rajon, siç shkruajnë paleontologët në studimin e tyre. E pyeta Estraviz-López-in për rëndësinë e kësaj dhe se si përshtatet në pamjen e përgjithshme të evolucionit të Spinosaurus.

“Pasja e gjashtë prej gjinive më të vjetra nga familja e spinosauridëve në Evropën Perëndimore përbën një rast të mirë për një origjinë diku gjatë Jurasikut në rajon,” u përgjigj ai. “Megjithatë, derisa të gjejmë padyshim spinosauridet Jurassic, kjo ende nuk është vendosur në gur,” tha ai.

Iberospinus natarioi nuk ishte shumë i ndryshëm nga spinosaurët e tjerë për sa i përket ekologjisë së tij. Krijesa me dy këmbë ka të ngjarë të kalojë pjesën më të madhe të kohës brenda ose rreth ujit, por do të ishte mirë kur duhej të ecte në tokë të thatë. Dëshmitë stratigrafike dhe sedimentare sugjerojnë se kjo kafshë jetonte pranë një grykëderdhjeje ose lagune me ujë të njelmët. Por për shkak se “stratigrafia, sedimentologjia dhe paleoekologjia e zonës janë relativisht komplekse”, Estraviz-López tha se “do të donte ta studionte atë në më shumë detaje”.

Ne po fillojmë të marrim një pamje më të plotë të këtyre krijesave magjepsëse dhe diversitetit të tyre të dukshëm. Paleontologët duhet të vazhdojnë të gërmojnë për eshtra të reja, ndërkohë që gërmojnë për të vërteta të reja rreth eshtrave të nxjerra tashmë në sipërfaqe.