Ngadalësimi i rrezikshëm i qarkullimit të oqeanit Antarktik më shpejt se sa pritej

Sipas një studimi të ri, ndryshimet e nxitura nga ndryshimet klimatike në qarkullimin e ujërave në skajet më të thella të oqeanit rreth Antarktidës, të cilat mund të jehojnë në të gjithë planetin dhe të intensifikojnë ngrohjen globale.

Shkencëtarët kanë thënë se një përshpejtim i shkrirjes së akullit të Antarktidës dhe rritja e temperaturave, të nxitura nga emetimi i gazeve të ngrohjes së planetit, pritet të ketë një efekt të rëndësishëm në rrjetin global të rrymave oqeanike që bartin lëndë ushqyese, oksigjen dhe karbon.

Kjo jo vetëm që mund të kërcënojë jetën detare, por gjithashtu rrezikon të ndryshojë rolin vendimtar të oqeanit në thithjen e dioksidit të karbonit dhe nxehtësisë.

Një studim i mëparshëm duke përdorur modele kompjuterike sugjeroi se “përmbysja e qarkullimit” të ujërave në skajet më të thella të oqeaneve do të ngadalësohej me 40 për qind deri në vitin 2050 nëse emetimet mbeten të larta.

Por hulumtimi i ri i publikuar të enjten – bazuar në të dhënat vëzhguese – zbuloi se ky proces ishte ngadalësuar tashmë 30 për qind midis viteve 1990 dhe 2010.

“Të dhënat tona tregojnë se ndikimet e ndryshimeve klimatike po shkojnë përpara afatit,” tha autorja kryesore Kathryn Gunn, e agjencisë australiane të shkencës CSIRO dhe Universitetit të Southampton të Britanisë.

Implikimet mund të jenë të rëndësishme, me oqeanin e thellë të Antarktidës që vepron si një “pompë” kryesore për rrjetin global të rrymave oqeanike.

“Ndërsa qarkullimi i oqeanit ngadalësohet, më shumë dioksid karboni dhe nxehtësi mbeten në atmosferë, një reagim që përshpejton ngrohjen globale”, tha Gunn për AFP.

“Në disa mënyra, fakti që kjo po ndodh nuk është befasues. Por koha është.”

Gunn tha më parë se kishte qenë e vështirë të kuptoheshin ndryshimet që po ndodhin në rajonin e largët për shkak të mungesës së të dhënave dhe një sërë sfidash për kërkimin shkencor, nga marrja e fondeve deri te përballja me kushtet ekstreme në det.

Autorët përdorën të dhëna vëzhguese të mbledhura nga qindra shkencëtarë gjatë dekadave dhe më pas “mbushën boshllëqet” me modelimin kompjuterik.

Oqeanet janë një rregullator vendimtar i klimës, duke thithur sasi të mëdha të karbonit shtesë që ngroh planetin që njerëzit kanë pompuar në atmosferë që nga mesi i viteve 1800, si dhe më shumë se 90 për qind të nxehtësisë së shtuar.

Temperaturat e sipërfaqes së detit janë rritur ndjeshëm – duke shënuar rekorde të reja në fillim të këtij viti – ndërsa ngrohja po shkrin gjithashtu shtresat e akullit në rajonet polare, duke derdhur sasi të mëdha uji të ëmbël në oqean.

Kjo po prish një funksion kyç të mbështetjes së jetës për jetën detare.

Hulumtimi i ri, i botuar në revistën Nature Climate Change, zbuloi se oksigjeni që arrin në oqeanin e thellë është zvogëluar.

“Kafshët e thellë të oqeanit janë përshtatur me kushte të ulëta të oksigjenit, por ende duhet të marrin frymë,” tha Gunn.

“Këto humbje të oksigjenit mund t’i bëjnë ata të kërkojnë strehim në rajone të tjera ose të përshtatin sjelljen e tyre. Deoksigjenimi i këtij lloji ndikon në biodiversitetin dhe rrjetat ushqimore.”

Përtej ndikimit te kafshët, ndryshimet në këto pompa kryesore të oqeanit pritet gjithashtu të zvogëlojnë sasinë e karbonit që oqeani mund të thithë, si dhe të tërheqin karbonin në sipërfaqe që është ruajtur në mënyrë të sigurt në thellësitë e oqeanit për qindra mijëra vjet.

Ariaan Purich, nga Shkolla e Tokës, Atmosferës dhe Mjedisit në Universitetin Monash të Australisë, tha se studimi ishte i rëndësishëm sepse “ai ofron mbështetje të mëtejshme – duke përfshirë provat vëzhguese – se shtresa e akullit dhe raftet e shkrirjes së Antarktidës do të ndikojnë në qarkullimin e përmbysjes së oqeanit global”.

Purich, i cili nuk ishte i përfshirë në studim, tha se kjo do të kishte “ndikime të rëndësishme në marrjen e nxehtësisë dhe karbonit nga oqeani”.