Ngrohja më e shpejtë e Arktikut përshpejton rritjen me 2 gradë Celsius me tetë vjet

Ngrohja më e shpejtë në Arktik do të jetë përgjegjëse për një rritje globale të temperaturës prej 2 gradë Celsius që do të arrihet tetë vjet më herët sesa nëse rajoni do të ngrohej me normën mesatare globale, sipas një studimi të ri modelimi të udhëhequr nga studiuesit e UCL.

Arktiku aktualisht po ngrohet gati katër herë më shpejt se norma mesatare globale. Studimi i ri, i botuar në revistën Earth System Dynamics , synonte të vlerësonte ndikimin e kësaj ngrohjeje më të shpejtë në atë se sa shpejt ka të ngjarë të shkelen pragjet e temperaturës globale prej 1.5 C dhe 2 C, të përcaktuara në Marrëveshjen e Parisit.

Për ta bërë këtë, ekipi hulumtues krijoi projeksione alternative të ndryshimeve klimatike në të cilat ngrohja e shpejtë e Arktikut nuk po ndodhte. Ata më pas krahasuan temperaturat në këtë botë hipotetike me ato të modeleve të “botës reale” dhe ekzaminuan kohën me të cilën u shkelën pragjet kritike të Marrëveshjes së Parisit prej 1.5 C dhe 2 C. Ata zbuluan se në modelet pa ngrohjen e shpejtë të Arktikut, pragjet u shkelën pesë dhe tetë vjet më vonë, respektivisht, sesa datat e tyre të parashikuara në “botën reale” të 2031 dhe 2051.

Përveç kësaj, ata zbuluan se ngrohja disproporcionale e shpejtë e Arktikut, e njohur si përforcimi i Arktikut, shtoi pasiguri disproporcionale në parashikimet, pasi ndryshimi në parashikimet e modeleve për rajonin është më i madh se për pjesën tjetër të planetit.

Alistair Duffey (UCL Earth Sciences), një Ph.D. kandidati dhe autori kryesor i studimit, tha: “Studimi ynë nxjerr në pah rëndësinë globale të ngrohjes së shpejtë të Arktikut duke vlerësuar ndikimin e tij të madh kur kemi gjasa të shkelim pragjet kritike të klimës. Ngrohja e Arktikut gjithashtu shton pasiguri të konsiderueshme në parashikimet klimatike. Këto gjetje nënvizojnë nevoja për një monitorim më të gjerë të temperaturave në rajon, si in-situ ashtu edhe nëpërmjet satelitëve, dhe për një kuptim më të mirë të proceseve që ndodhin atje, të cilat mund të përdoren për të përmirësuar parashikimet e rritjes së temperaturës globale.”

Studimi nuk përpiqet të përcaktojë sasinë e mënyrave në të cilat ngrohja e Arktikut ndikon në pjesën tjetër të botës, për shembull përmes tërheqjes së akullit të detit që ndihmon në mbajtjen e planetit të freskët, por përkundrazi vlerëson kontributin e drejtpërdrejtë të ngrohjes së Arktikut në rritjen e temperaturës globale.

Bashkëautorja Profesor Julienne Stroeve (UCL Earth Sciences, University of Manitoba, Kanada, dhe Qendra Kombëtare e të Dhënave të Dëborës dhe Akullit në SHBA), tha: “Ndërsa studimi ynë fokusohet në mënyrën se si ngrohja e Arktikut ndikon në ndryshimin e temperaturës globale, ndikimet lokale nuk duhet të Një rritje e temperaturës me 2 C në nivel global do të rezultonte në një rritje mesatare vjetore prej 4 C në Arktik dhe një rritje prej 7 C në dimër, me pasoja të thella për njerëzit dhe ekosistemet vendase.

“Përveç kësaj, ngrohja e shpejtë në Arktik ka pasoja globale që ne nuk i kemi parasysh në këtë studim, duke përfshirë ngritjen e nivelit të detit dhe shkrirjen e permafrostit, gjë që çon në lëshimin e më shumë karbonit në ajër”.

Bashkëautori Dr. Robbie Mallett (Universiteti i Manitobës dhe Honorary Hulumtues në UCL Earth Sciences), tha: “Ndryshimet klimatike të Arktikut shpesh anashkalohen nga politikanët sepse shumica e rajonit është jashtë kufijve kombëtarë. Studimi ynë tregon se sa shumë ndikon Arktiku objektivat globale si Marrëveshja e Parisit, dhe shpresojmë se tërheq vëmendjen ndaj krizës që tashmë po shpaloset në rajon.”

Përforcimi i Arktikut, i cili është më i fortë në muajt e dimrit, shkaktohet nga disa faktorë. Njëra është tërheqja e akullit të detit, që do të thotë se më shumë rrezet e diellit (dhe nxehtësia) absorbohen nga uji në vend që të reflektohen përsëri në hapësirë. Një faktor tjetër është përzierja më pak vertikale e ajrit në pole sesa në tropikët, gjë që mban ajrin më të ngrohtë pranë sipërfaqes së Tokës.

Për studimin, studiuesit shikuan një ansambël prej 40 modelesh klimatike që informuan raportin e OKB-së për ndryshimet klimatike të vitit 2021. Këto modele ndajnë sipërfaqen e Tokës në një rrjet qelizash tre-dimensionale, duke modeluar proceset fizike që ndodhin brenda çdo qelize.

Ekipi hulumtues modifikoi prodhimin e modeleve për të krijuar një botë alternative në të cilën ngrohja e shpejtë e Arktikut nuk po ndodhte, duke vendosur shkallën e ndryshimit të temperaturës në rajonin në veri të 66° në veri të barabartë me atë të pjesës tjetër të planetit. Ata shikuan se si heqja e ngrohjes së shpejtë të Arktikut do të ndikonte në parashikimet e temperaturës në një skenar të besueshëm të emetimeve të ndërmjetme dhe llogaritën projeksionin mesatar të temperaturës në të gjitha modelet.

Përveç kësaj, ata shikuan se si heqja e ngrohjes së shpejtë të Arktikut nga modelet do të ndikonte në skenarë më pesimistë ose optimistë. Për shembull, në një skenar më optimist, ku emetimet janë ulur ndjeshëm dhe zero neto arrihet menjëherë pas vitit 2050, amplifikimi i Arktikut shkakton një diferencë shtatëvjeçare në kohën e kalimit të 1.5°C.

Projeksionet e temperaturës për Arktikun ndryshonin më shumë midis modeleve sesa për pjesët e tjera të globit, duke përbërë 15% të pasigurisë në projeksione, pavarësisht se rajoni përbën vetëm 4% të sipërfaqes globale.

Kufijtë 1,5 C dhe 2 C konsiderohen se janë shkelur kur temperaturat mesatare globale gjatë një periudhe 20-vjeçare janë 1,5 C ose 2 C më të larta se në kohërat para-industriale.

Qëllimi i Marrëveshjes së Parisit, një traktat ndërkombëtar, është të mbajë temperaturën mesatare globale në “shumë nën 2°C mbi nivelet para-industriale” dhe të vazhdojë përpjekjet “për të kufizuar rritjen e temperaturës në 1.5°C”.

Arktiku mendohet të jetë ngrohur me 2.7 C që nga epoka para-industriale, dhe kjo ngrohje besohet të jetë përshpejtuar që nga fillimi i shekullit të 21-të.