Një armë e re kundër baktereve rezistente ndaj antibiotikëve
Rezistenca ndaj antibiotikëve, ose aftësia e baktereve për të zhvilluar rezistencë ndaj trajtimit me antibiotikë, është bërë një shqetësim kryesor për shëndetin global. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) e konsideron atë një nga kërcënimet më të mëdha për shëndetin. Përdorimi i tepërt i antibiotikëve ka kontribuar në shfaqjen e baktereve rezistente ndaj antibiotikëve, të cilat mund të shkaktojnë sëmundje serioze dhe vdekje. Një shembull i një patogjeni rezistent ndaj antibiotikëve është Klebsiella pneumoniae, një bakter që gjendet zakonisht në spitale dhe i njohur për virulencën e tij. Pa opsione efektive trajtimi, ne mund të shohim një ringjallje të sëmundjeve të tilla si pneumonia dhe salmonela, të cilat dikur trajtoheshin lehtësisht me antibiotikë.
Studiuesit në Universitetin e Gjenevës (UNIGE) kanë zbuluar se edoksudina, një molekulë anti-herpes e zhvilluar në vitet 1960, mund të prishë sipërfaqen mbrojtëse të baktereve Klebsiella dhe t’i bëjë ato më të prekshme ndaj eliminimit nga qelizat imune. Gjetjet e studiuesve u botuan së fundmi në revistën PLOS ONE.
Klebsiella pneumoniae shkakton shumë infeksione të rrugëve të frymëmarrjes, të zorrëve dhe të traktit urinar. Për shkak të rezistencës ndaj antibiotikëve më të zakonshëm dhe virulencës së lartë, disa nga shtamet e tij mund të jenë fatale për 40% deri në 50% të njerëzve të infektuar. Ekziston një nevojë urgjente për të zhvilluar molekula të reja terapeutike për ta luftuar atë.
“Që nga vitet 1930, mjekësia është mbështetur te antibiotikët për të hequr qafe bakteret patogjene,” shpjegon Pierre Cosson, profesor në Departamentin e Fiziologjisë dhe Metabolizmit të Qelizës në Fakultetin e Mjekësisë UNIGE, i cili drejtoi këtë hulumtim. “Por qasje të tjera janë të mundshme, ndër të cilat përpjekja për të dobësuar sistemin mbrojtës të baktereve në mënyrë që ato të mos mund t’i shpëtojnë më sistemit imunitar. Kjo rrugë duket edhe më premtuese pasi virulenca e Klebsiella pneumoniae rrjedh kryesisht nga aftësia e saj për të shmangur sulmet nga qelizat imune.
Për të përcaktuar nëse bakteret ishin dobësuar apo jo, shkencëtarët UNIGE përdorën një model eksperimental me karakteristika befasuese: ameba Dictyostelium. Ky organizëm njëqelizor ushqehet me baktere duke i kapur dhe gëlltitur ato, duke përdorur të njëjtat mekanizma që përdorin qelizat imune për të vrarë patogjenët. “Ne e modifikuam gjenetikisht këtë amebë në mënyrë që të mund të na tregonte nëse bakteret që hasi ishin virulente apo jo. Ky sistem shumë i thjeshtë më pas na mundësoi të testonim mijëra molekula dhe të identifikonim ato që reduktonin virulencën bakteriale,” shpjegon Pierre Cosson.
Zhvillimi i një ilaçi është një proces i gjatë dhe i shtrenjtë, pa garanci për rezultate. Prandaj, shkencëtarët e UNIGE zgjodhën një strategji më të shpejtë dhe më të sigurt: rishikimin e barnave ekzistuese për të identifikuar indikacionet e reja terapeutike të mundshme.
Ekipi hulumtues vlerësoi efektin në Klebsiella pneumoniae të qindra barnave tashmë në treg, me një gamë të gjerë indikacionesh terapeutike. Një ilaç i zhvilluar për të luftuar herpesin, edoksudina, rezultoi veçanërisht premtues. “Duke ndryshuar shtresën sipërfaqësore që mbron bakteret nga mjedisi i tyre i jashtëm, ky produkt farmakologjik e bën atë të pambrojtur. Ndryshe nga një antibiotik, edoksudina nuk i vret bakteret, gjë që kufizon rrezikun e zhvillimit të rezistencës, një avantazh i madh i një strategjie të tillë antivirulence”, thotë studiuesi.
Megjithëse efektiviteti i një trajtimi të tillë tek qeniet njerëzore ende nuk është konfirmuar, rezultatet e këtij studimi janë inkurajuese: edoksudina vepron edhe në shtamet më virulente të Klebsiella pneumoniae dhe në përqendrime më të ulëta se ato të përshkruara për trajtimin e herpesit. “Dobësimi i mjaftueshëm i baktereve pa i vrarë ato është një strategji delikate, por që mund të rezultojë të jetë fituese në terma afatshkurtër dhe afatgjatë,” përfundon Pierre Cosson.