Studiuesit pompojnë frenat në ‘përshpejtimin blu’ duke dëmtuar oqeanet
Mbrojtja e oqeaneve të botës kundër dëmtimeve të përshpejtuara nga aktivitetet njerëzore mund të jetë më e lirë dhe të zërë më pak hapësirë sesa mendohej më parë, ka zbuluar një studim i ri.
Profesori i Universitetit të Queensland, Anthony Richardson, bashkëpunoi në studimin, i cili synon të ndalojë rënien e shpejtë të biodiversitetit detar nga zgjerimi i aktiviteteve industriale në zonat detare përtej juridiksioneve kombëtare (ABNJ).
“Ky ‘përshpejtim blu’ siç e quajmë ne, ka parë një diversitet më të madh të palëve të interesuara për ABNJ-të, si deti i hapur dhe shtrati ndërkombëtar i detit përtej zonave ekskluzive ekonomike,” tha profesor Richardson.
“Kjo ka çuar në një çështje ku metodat aktuale të mbrojtjes detare shikojnë secilin sektor veç e veç – si peshkimi, transporti dhe industritë e minierave në det të thellë – të cilat të gjitha kanë grupin e tyre të ndikimeve mbi speciet, komunitetet dhe ekosistemet.”
Si përgjigje, studiuesit vlerësuan hartimin e rrjeteve të ndryshme të zonave të mbrojtjes detare (MPA) në të gjithë Oqeanin Indian që synojnë zona të pasura me biodiversitet me ndikim minimal në aktivitetin fitimprurës njerëzor.
“Në thelb, ne vlerësuam kompromiset e mundshme që lidhen me përfshirjen e aktorëve të shumtë në një rrjet ndërsektorial, në krahasim me rrjetin e zonave të mbrojtura specifike për sektorin, për ABNJ-të në Oqeanin Indian,” tha profesor Richardson.
“Së pari, ne krijuam tre plane specifike për sektorin – që përfshijnë peshkimin, transportin dhe minierat veç e veç – për të identifikuar vendndodhjet optimale për MPA të rrepta, të ndaluara.
“Ne më pas krijuam një plan ndërsektorial të mos-marrjes që minimizon koston oportune për të gjitha palët e interesuara njëkohësisht, duke parë pamjen e përgjithshme me çdo palë të interesuar në mendje.
“Pas gjenerimit të këtyre planeve, ne krahasuam tre zgjidhjet specifike sektoriale, si dhe shumën e tyre, me zgjidhjen ndërsektoriale.”
Studiuesja kryesore nga Instituti Mbretëror Belg i Shkencave të Natyrës, Léa Fourchault, tha se qasja ndërsektoriale përmbushi të njëjtat objektiva të ruajtjes me kosto shtesë shumë më të ulëta për çdo palë të interesuar sesa nëse të gjitha planet specifike të sektorit zbatohen pa koordinim.
“Për shembull, sektori i peshkimit mund të humbasë 20 për qind të të ardhurave të tij të mundshme sipas planit ndërsektorial, por do të humbiste 54 për qind nëse të gjitha planet specifike për sektorin do të zbatoheshin njëkohësisht pa koordinim,” tha zonja Fourchault.
“Kjo ishte konsistente për sektorët e transportit dhe minierave, me sektorin e transportit detar që tani humbet dy për qind, në vend të 26 për qind të të ardhurave të tij të mundshme, dhe sektori i minierave tani humbet një për qind në vend të afërsisht tetë për qind.
“Rezultatet tona tregojnë gjithashtu se ne mund të zvogëlojmë madhësinë e MPA-ve nga 25 për qind të planit hapësinor në tetë për qind duke përmbushur të njëjtat objektiva të ruajtjes.
“Kjo do të arrijë ende 30 për qind mbulim për karakteristika të rëndësishme të biodiversitetit, duke përfshirë zonat kryesore të ciklit jetësor për megafaunën detare, zonat me interes biologjik dhe ekologjik dhe zonat e rëndësishme për ekosistemet në det të thellë, si malet detare, ndenjat dhe pllajat.”
Studiuesit besojnë se qasja ndërsektoriale mund të jetë një hap i parë për zbatimin e objektivave të ruajtjes të Traktatit të Kombeve të Bashkuara për Detin e Lartë të nënshkruar së fundmi .
“Kodi nga hulumtimi ynë është i disponueshëm në internet dhe mund të përdoret nga shkencëtarët, konservatorët dhe politikanët – dhe mund të aplikohet në çdo oqean në Tokë,” tha zonja Fourchault.
“Në fund të fundit, qëllimi nuk është vetëm të minimizohen konfliktet midis konservatorëve dhe industrive të shumta, por gjithashtu të sigurohet që jeta detare të mbrohet kundër ndikimeve negative kumulative nga të tre industritë në të njëjtën kohë.”