Trump kërkon dorëheqjen e CEO-së së Intel, Lip-Bu Tan, mes krizës së thelluar korporative dhe lidhjeve të supozuara me Kinën

Drejtori ekzekutiv i Intel, Lip-Bu Tan, po përballet tani me një krizë politike pasi ish-Presidenti Donald Trump bëri thirrje për dorëheqjen e tij të enjten. Në një deklaratë publike në Truth Social, Trump kërkoi që Tan “të jepte dorëheqjen menjëherë. Nuk ka zgjidhje tjetër për këtë problem”, duke përmendur rreziqet e sigurisë kombëtare nga lidhjet e dyshuara të biznesit të mëparshëm të drejtorit ekzekutiv me Kinën.

Ky veprim përshkallëzon një hetim zyrtar nga senatori amerikan Tom Cotton, i cili vuri në dyshim përshtatshmërinë e Tan në një letër drejtuar bordit të Intel më 6 gusht. Kjo polemikë e re shton një pengesë të madhe në përpjekjet e Tan për të udhëhequr Intel përmes një ristrukturimi të dhimbshëm të korporatës.

Kompania tashmë po përballet me humbje të mëdha financiare dhe dështime kritike në prodhim, duke e bërë këtë presion politik një goditje të rëndë për planet e saj të rimëkëmbjes . Bordi i Intel ka reaguar që atëherë, duke shprehur “besim të plotë” tek Tan.

Stuhia politike shpërtheu më 6 gusht, kur senatori amerikan Tom Cotton i dërgoi një letër bordit të Intel duke vënë në pikëpyetje përshtatshmërinë e Tan si Drejtor Ekzekutiv. Hetimi përqendrohet në historinë e Tan përpara se ai të merrte drejtimin në mars të vitit 2025, një periudhë gjatë së cilës ai dyshohet se mbajti lidhje të gjera biznesi me firmat kineze të teknologjisë.

Letra e Cotton nxori në pah një raport që pretendonte se Tan kishte investuar në mbi 100 firma kineze të teknologjisë, ku të paktën tetë prej tyre kishin lidhje me Ushtrinë Çlirimtare Popullore. Senatori i bëri presion bordit të Intel nëse ishte në dijeni të lidhjeve dhe nëse i kërkonte Tan të hiqte dorë nga investimet prej tyre pas emërimit të tij.

Një fokus kyç i hetimit është mandati i mëparshëm i Tan si Drejtor Ekzekutiv i Cadence Design Systems. Në korrik, firma e softuerëve u deklarua fajtore për eksportimin e paligjshëm të teknologjisë së automatizimit të dizajnit të çipave të ndjeshëm te subjektet e lidhura me ushtrinë kineze. Këto shitje të paligjshme ndodhën midis viteve 2015 dhe 2021, një periudhë kur Tan drejtoi kompaninë.

Çështja u përshkallëzua në mënyrë dramatike kur ish-Presidenti Donald Trump u mbështet në akuzat. Më 7 gusht, ai lëshoi një kërkesë publike në Truth Social që Tan të “dhënte dorëheqjen menjëherë”, duke e përshkruar CEO-n si “shumë të konfliktuar” dhe duke deklaruar se “nuk kishte zgjidhje tjetër për këtë problem”.

Intel është kundërpërgjigjur ndaj presionit politik. Në një deklaratë, kompania pohoi se si ajo ashtu edhe Tan “janë thellësisht të përkushtuar ndaj sigurisë kombëtare të Shteteve të Bashkuara”. Pas kërkesës së Trump, bordi i Intel lëshoi një deklaratë të veçantë duke shprehur “besimin e plotë” tek drejtori ekzekutiv i saj.

Megjithatë, polemika i ka tronditur investitorët, duke bërë që aksionet e Intel të bien me më shumë se dy përqind para tregut. Ky shqyrtim vjen ndërsa qeveria amerikane investon miliarda nga Akti i Shkencës dhe CHIPS për rindërtimin e prodhimit vendas të gjysmëpërçuesve, duke e bërë çdo konflikt interesi të perceptuar një çështje shqetësimi të madh politik dhe financiar.

Kjo stuhi politike godet ndërsa CEO Lip-Bu Tan po përballet me një krizë të brendshme kolosale. Ai u punësua në mars të vitit 2025 me një mandat të qartë: të drejtonte një riorganizim masiv të korporatës pasi kompania regjistroi një humbje neto historike prej 18.8 miliardë dollarësh për vitin 2024 , deficiti i saj i parë vjetor në dekada. Strategjia e tij është ndërtuar mbi themelet e asaj që ai e quan “ndershmëri brutale”, një largim i fortë nga optimizmi i pamëshirshëm i lidershipit të kaluar.

Në një transmetim mahnitës global për punonjësit, Tan bëri një verifikim të drejtpërdrejtë të realitetit. Ai pranoi se “nuk jemi në 10 kompanitë më të mira të gjysmëpërçuesve” dhe pranoi humbjen në tregun fitimprurës të trajnimit të inteligjencës artificiale , duke deklaruar se “për sa i përket trajnimit, mendoj se është tepër vonë për ne”. Ky ishte një pranim i jashtëzakonshëm për një kompani që dikur synonte të udhëhiqte çdo kategori gjysmëpërçuesish, duke sinjalizuar një ndryshim strategjik larg një tregu të dominuar nga rivalja Nvidia .

Diagnoza e Tan për kulturën e brendshme të kompanisë ka qenë po aq e hapur. Në një memo drejtuar stafit, ai deklaroi: “Më është e qartë se kompleksiteti organizativ dhe proceset burokratike kanë mbytur ngadalë kulturën e inovacionit që na duhet për të fituar”. Qëllimi i tij i deklaruar është të çmontojë këtë burokraci dhe të krijojë një kompani më të thjeshtë dhe më të shkathët, një vizion që ai e përmblodhi me filozofinë se “udhëheqësit më të mirë bëjnë më të mirën me më pak njerëz”.

Për të zbatuar këtë disiplinë të re, Tan ka deklaruar fundin e investimeve spekulative. Ai krijoi një doktrinë të re për prodhuesin e çipave, duke deklaruar: “Nuk ka më çekë të bardhë. Çdo investim duhet të ketë kuptim ekonomik”. Ky është një mohim i drejtpërdrejtë i strategjive të kaluara, me Tan që vlerëson hapur se “gjatë disa viteve të fundit, kompania investoi shumë, shumë shpejt – pa kërkesë të mjaftueshme”.

Shkalla e plotë e këtij realiteti të ri u zbulua së bashku me rezultatet financiare të Intel për tremujorin e dytë të vitit 2025, të cilat zbuluan një humbje neto marramendëse prej 2.9 miliardë dollarësh. Kjo shifër përfshinte një pagesë prej 1.9 miliardë dollarësh për ndërprerjen e kontratës dhe një dëmtim prej 800 milionë dollarësh për mjetet e prodhimit që tani konsiderohen të tepërta. Plani shoqërues i ristrukturimit është i jashtëzakonshëm, duke përfshirë shkurtimin e fuqisë punëtore globale me 15%, ose gati 25,000 vende pune, deri në fund të vitit 2025.

Riorganizimi i ri shënon një tërheqje të rëndësishme globale. Kompania po heq dorë nga projektet e mëdha ndërkombëtare të zgjerimit, duke përfshirë një “mega-fabrikë” të planifikuar në Gjermani dhe një strukturë të re montimi dhe testimi në Poloni. Ky konsolidim shtrihet në Amerikë, ku operacionet në Kosta Rika po mbyllen gjithashtu.

Për të theksuar më tej fokusin e saj, Intel po heq dorë nga asetet jo-thelbësore. Kompania konfirmoi se do ta ndajë grupin e saj Network and Edge (NEX) në një kompani të pavarur. Ky veprim, i kombinuar me dhënien jashtë të shumicës së marketingut të saj Accenture dhe AI, nënvizon zhvendosjen e Tan nga premtimet drejt një fokusi të vetëm në atë që ai e quan “ekzekutim, ekzekutim, ekzekutim”.

Këto masa drastike janë një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj dështimeve të thella dhe të vazhdueshme në prodhim që kanë paralizuar strategjinë e rikthimit të kompanisë. Pjesa qendrore e planit të saj ambicioz të kthimit ishte procesi 18A, një hap teknologjik me rreziqe të larta që përfshinte transistorë RibbonFET të gjeneratës së ardhshme dhe shpërndarje të energjisë PowerVia. Një burim e përshkroi afatin kohor agresiv si një kalim “Hail Mary”, duke bashkuar sisteme të shumëfishta të paprovuara në një nyje të vetme . Ky rrezik tani duket se po dështon.

Procesi 18A thuhet se po vuan nga probleme të rënda me rendimentin, duke rrezikuar lançimin e çipave të brendshëm për PC “Panther Lake” . Burime të informuara mbi të dhënat e brendshme pohuan se përqindja e çipave të përdorshëm ishte vetëm 10% këtë verë. Kjo është një shifër kritikisht e ulët, shumë larg rendimentit prej 50% ose më të lartë që Intel synon historikisht përpara se të rriste prodhimin për të mbrojtur kufijtë e fitimit.

Ndërsa drejtori financiar i Intel, David Zinsner, i kundërshtoi shifrat e sakta, duke deklaruar se “rendimentet janë më të mira se kaq”, ai pranoi se ato duhet të përmirësohen. Ai vuri në dukje, “pritja jonë është që çdo muaj ato do të bëhen gjithnjë e më të mira, në mënyrë që të jemi në një nivel rendimenti që është i mirë për nivelin e prodhimit të Panther Lake në fund të vitit”.

Problemet e brendshme të prodhimit kanë pasur një efekt katastrofik në ambicien e madhe të Intel për t’u bërë një fabrikë e madhe për projektues të tjerë çipash. Nyja 18A, dikur e pozicionuar si gurthemeli i Intel Foundry Services (IFS), dështoi të tërhiqte klientë të jashtëm të konsiderueshëm, duke e lënë Intel si klientin e saj të vetëm të rëndësishëm . Ky dështim është një goditje e madhe, duke rritur mundësinë e një humbjeje prej shumë miliardë dollarësh nga investimet e 18A.

Rënia e ëndrrës së shkrirjes 18A detyron një tërheqje strategjike. Intel në fakt e ka braktisur nyjen për klientë të jashtëm, duke i përqendruar shpresat e saj në procesin e ardhshëm 14A. Megjithatë, kjo nyje nuk pritet të jetë gati për prodhim masiv deri në fund të vitit 2027, në rastin më të mirë. Kjo vonesë shumëvjeçare u lë edhe më shumë terren rivalëve si TSMC në tregun fitimprurës të shkrirjes.

Kjo seri dështimesh në ekzekutim ka detyruar një ndryshim rrënjësor në mentalitetin historikisht të pavarur të Intel. Në një deklaratë që do të kishte qenë e paimagjinueshme vetëm pak vite më parë, shefja e produktit Michelle Johnston Holthaus e konfirmoi këtë pragmatizëm të ri. Për produktet e ardhshme si Nova Lake, ajo tha: “Sigurisht, dua që të jetë në një Intel Foundry, por nëse nuk ofron produktin më të mirë, nuk do ta ndërtoj atje”. Ky pranim sinjalizon një largim përfundimtar nga identiteti i integruar vertikalisht i kompanisë.

Intel duhet ta kalojë këtë rrugë të vështirë i vetëm. Çdo shpresë për një partneritet prodhimi ose një litar shpëtimi teknologjik nga konkurrenti i saj kryesor u shua publikisht dhe përfundimisht në prill. Drejtori Ekzekutiv i TSMC, CC Wei, deklaroi: “TSMC nuk është e angazhuar në asnjë diskutim me kompani të tjera në lidhje me ndonjë sipërmarrje të përbashkët, licencim teknologjie ose teknologji”. Pa asnjë ndihmë në horizont, fati i Intel tani varet tërësisht nga aftësia e tij për të zbatuar planin kërkues të ndryshimit të Tan.