Çfarë ka truri i njeriut që na bën më të zgjuar se kafshët e tjera? Hulumtimi i ri jep një përgjigje intriguese

Njerëzit janë të pakrahasueshëm në fushën e njohjes. Në fund të fundit, asnjë specie tjetër nuk ka dërguar sonda në planetë të tjerë, nuk ka prodhuar vaksina jetëshpëtuese apo ka krijuar poezi. Se si përpunohet informacioni në trurin e njeriut për ta bërë të mundur këtë është një pyetje që ka tërhequr pafund magjepsje, por nuk ka përgjigje përfundimtare.

Kuptimi ynë për funksionin e trurit ka ndryshuar me kalimin e viteve. Por modelet aktuale teorike e përshkruajnë trurin si një “sistem të shpërndarë të përpunimit të informacionit”. Kjo do të thotë se ai ka komponentë të veçantë, të cilët janë të lidhur ngushtë përmes telit të trurit. Për të bashkëvepruar me njëri-tjetrin, rajonet shkëmbejnë informacion përmes një sistemi sinjalesh hyrëse dhe dalëse.

Megjithatë, kjo është vetëm një pjesë e vogël e një tabloje më komplekse. Në një studim të botuar në Nature Neuroscience, duke përdorur prova nga specie të ndryshme dhe disiplina të shumta neuroshkencore, ne tregojmë se nuk ka vetëm një lloj përpunimi informacioni në tru. Mënyra se si përpunohet informacioni ndryshon gjithashtu midis njerëzve dhe primatëve të tjerë, gjë që mund të shpjegojë pse aftësitë njohëse të specieve tona janë kaq superiore.

Ne huazuam koncepte nga ajo që njihet si korniza matematikore e teorisë së informacionit – studimi i matjes, ruajtjes dhe komunikimit të informacionit dixhital që është thelbësor për teknologjinë si interneti dhe inteligjenca artificiale – për të gjurmuar se si truri përpunon informacionin. Ne zbuluam se rajone të ndryshme të trurit në fakt përdorin strategji të ndryshme për të bashkëvepruar me njëra-tjetrën.

Disa rajone të trurit shkëmbejnë informacion me të tjerët në një mënyrë shumë stereotipe, duke përdorur të dhëna dhe dalje. Kjo siguron që sinjalet të kalojnë në një mënyrë të riprodhueshme dhe të besueshme. Ky është rasti për zonat që janë të specializuara për funksionet shqisore dhe motorike (të tilla si përpunimi i zërit, informacionit vizual dhe lëvizjes).

Merrni për shembull sytë, të cilët dërgojnë sinjale në pjesën e pasme të trurit për përpunim. Shumica e informacionit që dërgohet është dublikatë, duke u dhënë nga secili sy. Gjysma e këtij informacioni, me fjalë të tjera, nuk është e nevojshme. Pra, ne e quajmë këtë lloj të përpunimit të informacionit hyrës-dalës “të tepërt”.

Por teprica ofron qëndrueshmëri dhe besueshmëri – është ajo që na mundëson të shohim ende vetëm me një sy. Kjo aftësi është thelbësore për mbijetesën. Në fakt, është kaq e rëndësishme që lidhjet ndërmjet këtyre zonave të trurit të jenë të lidhura në mënyrë anatomike në tru, paksa si një linjë telefonike fikse.

Megjithatë, jo të gjitha informacionet e dhëna nga sytë janë të tepërta. Kombinimi i informacionit nga të dy sytë përfundimisht i mundëson trurit të përpunojë thellësinë dhe distancën midis objekteve. Kjo është baza për shumë lloje të syzeve 3D në kinema.

Ky është një shembull i një mënyre thelbësisht të ndryshme të përpunimit të informacionit, në një mënyrë që është më e madhe se shuma e pjesëve të tij. Ne e quajmë këtë lloj të përpunimit të informacionit – kur sinjalet komplekse nga rrjetet e ndryshme të trurit janë të integruara – “sinergjik”.

Përpunimi sinergjik është më i përhapur në rajonet e trurit që mbështesin një gamë të gjerë funksionesh njohëse më komplekse, si vëmendja, mësimi, kujtesa e punës, njohja sociale dhe numerike. Nuk është i lidhur në kuptimin që mund të ndryshojë në përgjigje të përvojave tona, duke lidhur rrjete të ndryshme në mënyra të ndryshme. Kjo lehtëson kombinimin e informacionit.

Zona të tilla ku ndodhin shumë sinergji – kryesisht në pjesën e përparme dhe në mes të korteksit (shtresa e jashtme e trurit) – integrojnë burime të ndryshme informacioni nga i gjithë truri. Prandaj, ato janë të lidhura më gjerësisht dhe në mënyrë më efikase me pjesën tjetër të trurit sesa rajonet që merren me informacionin parësor shqisor dhe të lidhur me lëvizjen.

Zonat me sinergji të lartë që mbështesin integrimin e informacionit zakonisht kanë gjithashtu shumë sinapse, lidhjet mikroskopike që u mundësojnë qelizave nervore të komunikojnë.